Βόρεια Εύβοια

Οχυρό Μεταξά Γουβών(Ναυτικό Οχυρό Βόρειου Ευβοϊκού). Στη Νεότερη Ελληνική Ιστορία, πριν το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο(1938) επί Μεταξά κατασκευάστηκε το Οχυρό Βόρειου Ευβοϊκού γνωστό στην περιοχή με την ονομασία Οχυρά των Γουβών.

Το Οχυρό κατά τη διάρκεια της κατοχής(1941 – 1944), χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς και Ιταλούς κατακτητές οι όποιοι το ενίσχυσαν με επιπλέον τεχνικό και πολεμικό εξοπλισμό. Στον εμφύλιο πόλεμο, οι αντάρτες  χρησιμοποίησαν τις εγκαταστάσεις για κρησφύγετο. Κοντά στο Οχυρό εκτελέστηκαν 18 κάτοικοι από τα χωριά της περιοχής, ως αντίποινα για τον θάνατο Γερμανού αξιωματικού.

Ιστορία

Την περίοδο του μεσοπολέμου, κατά την έναρξη της κατασκευής των οχυρών της γραμμής Μεταξά, διέβλεψε η στρατιωτική και πολιτική ηγεσία, την υποβοήθηση του Πολεμικού Ναυτικού στην αποστολή του για την προστασία των σημαντικότερων λιμένων της χώρας (του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, Χαλκίδας, και της Πάτρας) από εχθρικά πλοία επιφανείας και υποβρύχια. Έτσι δόθηκε η εντολή για την κατασκευή και εξοπλισμό οκτώ μεγάλων παράκτιων οχυρών.

Το Οχυρά αυτά ήταν, το βόρειο και νότιο οχυρό Αίγινας, το οχυρό Φλεβών, το οχυρό στον Άραξο, τα οχυρά βόρειου και νότιου Ευβοϊκού και τα οχυρά στο Καραμπουρνού και Τούζλας στον Θερμαϊκό κόλπο. Δημιουργήθηκαν 6 Ναυτικές Αμυντικές Περιοχές για τον καλύτερο έλεγχο των Ελληνικών θαλασσών. Το οχυρό των Γουβών ανήκε στην Ναυτική Αμυντική Περιοχή 4 του νομού Ευβοίας με έδρα την Χαλκίδα, με την ονομασία Οχυρό Βορείου Ευβοϊκού. Εγκαταστάθηκαν εκεί επάκτιες και αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες με σκοπό την προστασία της βόρειας εισόδου του Ευβοϊκού και του Παγασητικού Κόλπου.

Στον τόμο Θ, σελίδα 78-82, του Πολεμικού Ημερολογίου της Ιστορικής Υπηρεσίας του Γ.Ε.Ν., όπου εμπεριέχονται οι αναφορές και οι εκθέσεις πεπραγμένων των αξιωματικών του Βασιλικού Ναυτικού, αναφέρεται ότι το Οχυρό Βορείου Ευβοϊκού, και το πλοίο Δαμασκηνή, το οποίο εκτελούσε χρέη θυρόπλοιου στο φράγμα του οχυρού(έκλεινε και άνοιγε ένα σιδερένιο δίχτυ στο στενό του Αρτεμισίου, μεταξύ Εύβοιας και Μαγνησίας ώστε να μην περνούν τα υποβρύχια), δέχτηκαν αεροπορικές επιθέσεις της Luftwaffe στις 16 και 17/4/1941. Στις 16 απάντησε με τα αντιαεροπορικά του καταφέρνοντας μαζί με τα αντιαεροπορικά του Δαμασκηνή να ρίξουν ένα εχθρικό αεροσκάφος. Στις 17/4/41 το Δαμασκηνή δέχτηκε βομβαρδισμό με εμπρηστικές βόμβες με αποτέλεσμα να αναφλεγεί. Το πλήρωμα του όμως κατάφερε να αποβιβασθεί στην ξηρά, το οποίο τελικά δεν βυθίστηκε την ημέρα εκείνη. Στις 19/4 /41 το Δαμασκηνή δέχτηκε και πάλι επίθεση με εμπρηστικές βόμβες χωρίς και αυτή την φορά να βυθιστεί. Την επόμενη ημέρα, 20/4 /41, Κυριακή του Πάσχα, το πλοίο δέχτηκε και τρίτη επίθεση με αποτέλεσμα την φορά αυτή να βυθιστεί ακριβώς στο φράγμα του Οχυρού Βορείου Ευβοϊκού.

Το 1953 εκδόθηκε ένα βιβλίο από την ιστορική υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού, το βιβλίο έχει γραφτεί από τον Αντιναύαρχο Φωκά.  Στο βιβλίο υπάρχουν αναφορές για τον βαρύ οπλισμό του Οχυρού Βόρειας Εύβοιας. Ο οπλισμός του οχυρού αποτελούταν από: τρία πυροβόλα των 178χιλ, από το παροπλισμένο θωρηκτό Λήμνος. Τρία πυροβόλα των 76χιλ από το ίδιο θωρηκτό. Δυο αντιαεροπορικά πυροβόλα των 37χιλ γερμανικά. Στο βιβλίο αναφέρεται μετά την είσοδο των Γερμανών στη Ελλάδα και τη κάθοδο τους προς την Αθήνα στις 22/4/1941 δόθηκε διαταγή στον διοικητή του οχυρού να αχρηστέψει τα πυροβόλα. Αυτό έγινε και στις 23/4/1941 το οχυρό παραδόθηκε στους Γερμανούς με κατεστραμμένο τον βαρύ οπλισμό του. Οι Γερμανοί εγκατέστησαν άλλα πυροβόλα από την Ολλανδία. Μέτα το καλοκαίρι του 1941 παραχώρησαν την διοίκηση του οχυρού στους Ιταλούς. Το φθινόπωρο του 1944 εγκατέλειψαν,και παράδωσαν το οχυρό, με όλο τον εξοπλισμό στα Ελληνικά Τάγματα Ασφαλείας.

 Τι ήταν το οχυρό; Η οχύρωση είναι απαραίτητη για την ισχυρή αμυντική τοποθεσία. Με τον όρο Οχυρό εννοούνταν ένα σύνολο από επιφανειακά και υπόγεια έργα, κατασκευασμένα από οπλισμένο σκυρόδεμα (μπετόν αρμέ), που συνδέονταν μεταξύ τους με υπόγειες στοές και αποτελούσαν ένα ενιαίο σύνολο.

Τα οχυρά διέθεταν υπόγεια καταφύγια για την ασφαλείς διαβίωση της φρουράς, ακόμα υπήρχαν διοικητήρια, θάλαμοι οπλιτών και αξιωματικών, τηλεφωνικά κέντρα, σταθμοί ασυρμάτου, μαγειρεία, αποθήκες (τροφίμων, καυσίμων, πυρομαχικών, κ.λ.π) που εξασφάλιζαν την αυτάρκεια των οχυρών για 10 μέρες, δεξαμενές νερού, αποχωρητήρια, μηχανοστάσια, σταθμοί πρώτων βοηθειών στοές επικοινωνίας κ.λ.π.

Σήμερα αν πάτε στο οχυρό Γουβών μπορείτε δείτε τις βάσεις από τα πυροβόλα, τις βάσεις των αντιαεροπορικών, μικρό τμήμα των χαρακωμάτων, το παρατηρητήριο στην κορυφή του λόφου, και άλλες εγκαταστάσεις. Μετά από πολλά χρόνια εγκαταλείψεις φυσικών καταστροφών και λεηλασιών οι άνθρωποι του συλλόγου του χωριού, πήραν την πρωτοβουλία και σε συνεργασία με τον δήμο, το καλοκαίρι του 2018 ξεκίνησαν τον καθαρισμό του οχυρού ώστε να γίνει επισκέψιμο για τον κόσμο.

Πως θα πάτε. Αν θέλετε να επισκεφτείτε το οχυρό Μεταξά Γουβών, ακολουθείτε τον δρόμο από την Ιστιαία, για Πευκί, Βασιλικά, όταν φτάσετε στο χωριό Γούβες, στρίβετε για Καστρί, η απόσταση είναι 2,5 χιλιόμετρα περίπου. Στην αριστερά πλευρά του δρόμου μετά το κτήριο του σχολείου υπάρχει πινακίδα. Το τελευταίο κομμάτι του δρόμου είναι χωματόδρομος, αλλά σε καλή κατάσταση δεν θα έχετε πρόβλημα με το αυτοκίνητο.

Αποστάσεις: από την Ιστιαία 16,6 χιλιόμετρα, από τα Λουτρά Αιδηψού 36,6 χιλιόμετρα μέσω Ιστιαίας, Αρτεμίσιο. Από την Λίμνη 50,5 χιλιόμετρα μέσω Ροβιές, Βουτά, Ιστιαία, από την Αγία Άννα 41 χιλιόμετρα μέσω Βασιλικά, Γούβες. Και από την Χαλκίδα 112 χιλιόμετρα μέσω Αγία Άννα, Βασιλικά, Γούβες.